З прыходам вясны абуджаецца жыццё ў парках нашага горада. Асаблівае месца ў сэрцах гродзенцаў займае Каложскі парк на высокім беразе Нёмана: ён для тых, хто любіць цішыню і спакой. Але такім парк быў не заўсёды, у канцы 70-х–80-х гадах тут бурліла жыццё.

У 1977 годзе пачалася падрыхтоўка да святкавання 850-годдзя Гродна, і быў аб’яўлены конкурс праектаў па ўвекавечанні гэтай знамянальнай падзеі. Мемарыяльны знак планавалася ўсталяваць у Каложскім парку – у той час парку 40-годдзя УЛКСМ. У “Гродзенскай праўдзе” прэзентавалі маштабны праект пераможцы конкурсу архітэктара А.П. Каралькова. Замест сучаснай алеі, якая вядзе да стэлы, мусіў быць стылабат – шматступенная каменная аснова – там мусілі размяшчацца два фантаны: доўгі чатырохвугольны, з якога б’юць восем струменяў (восем стагоддзяў жыцця горада), і круглы, над якім навісае назіральнай пляцоўка. У аснове архітэктурнай кампазіцыі – стэла, якая складаецца з двух 30-метровых пілонаў, паміж якімі эмблема горада з каляровага шкла. На сцяне стылабата – дыярама, на якой адлюстроўваліся б падзеі 850-гадовай гісторыі горада. Таксама ў парку планавалася ўзвядзенне басейна і спускаў да Нёмана ў выглядзе пандусаў.

У 2003 годзе ў парку на высокім беразе быў усталяваны Камень-валун (ск. У. Панцялееў) у гонар знакамітага гродзенскага палкаводца Давыда Гарадзенскага, абаронца ўсходніх зямель ад крыжакоў, які не прайграў ніводнай бітвы.

Крыху пазней у парку з’явіліся атракцыёны: кола агляду, парашутная вышка, арэлі і каруселі – і парк напоўніўся гоманам і смехам дзяцей і дарослых. На жаль, парк доўга не праіснаваў, даўжэй за ўсё прастаяла кола, пакуль і яго не разабралі.

Цяпер на ўваходзе ў парк злева стаіць камень з надпісам “Алея 850-годдзя”, а з правага боку – камень “Песня пра Каложу” (ск. У. Панцялееў), які быў усталяваны ў 2014 годзе, пазней яшчэ 8 прац скульптараў з пленэру “Мінулае і будучыня” папоўнілі музей пад адкрытым небам. Да стэлы вядзе алея, абсыпаная чырвонай крошкай. Верх помніка ўпрыгожвае чырвона-зялёнае шкляное пано з лічбамі “850”, а каля падножжа пілонаў устаноўлены дзве шасціметровыя скульптуры “Мужнасць” – воін у латах са шчытом, і “Гасціннасць” – жанчына з ручніком.

Падчас Х Рэспубліканскага фестывалю нацыянальных культур у парку з’явіўся Сквер Дружбы народаў, дзе высадзілі 35 рэдкіх дрэў па колькасці нацыянальных дыяспар, якія ўдзельнічалі ў фестывалі.

Але галоўнай славутасцю парка з’яўляецца святыня Гродзеншчыны і ўсёй Беларусі – Каложская царква ХІІ стагоддзя.

Многія гродзенцы, праходзячы побач з будынкам № 31 па вуліцы Савецкай, успамінаюць кафетэрый “Верасок” і смак яго малочнага кактэйлю. Сёння цяжка сабе ўявіць доўгую чаргу за гэтым напоем, але былі часы, калі чарга стаяла нават на вуліцы.

Кактэйль – гэта другі па папулярнасці ласунак сярод дзяцей пасля марожанага, а дзень малочнага кактэйлю штогод адзначаецца 15 лістапада.

Гісторыя напою пачалася ў другой палове XIX стагоддзя, яго прабацькам лічаць шатландскі калядны напой эгг-ног з малака, яек і віскі.

Праз некалькі дзесяцігоддзяў з кактэйлю зніклі яйкі і алкаголь, а ў малако сталі дадаваць сіропы, а калі з’явіліся халадзільнікі – колаты лёд і марожанае. А калі быў вынайдзены міксер, малочны кактэйль сталі масава прадаваць у грамадскім харчаванні і кактэйль “пайшоў” па планеце.

У нас ён з’явіўся толькі  ў 70-80-я гады. “Верасок” адкрылі ў 1986 годзе ў спецыялізаванай краме па продажы напояў, якая размяшчалася на цокальным паверсе будынка.

Менавіта кактэйлі зрабілі гэты кафетэрый самым запатрабаваным сярод аматараў гэтага ласунка. Праўда, сама крама была папулярна яшчэ ў 1963 годзе, калі ў ёй усталявалі аўтамат для выпечкі пончыкаў. Гэта стала месцам прыцягнення для многіх гараджан, бо паглядзець, як машына замешвае цеста і пячэ пончыкі, жадалі і дарослыя, і дзеці.

Цяпер многія рыхтуюць малочны кактэйль дома. Існуе мноства рэцэптаў, нехта п’е яго ў кафэ, а нехта аддае перавагу кактэйлям прамысловай вытворчасці, але такі кактэйль, які мы пілі ў 80-х, цяпер ужо нідзе не паспрабуеш. Ён быў густы, насычана-смятанкавы, з тугімі бурбалкамі і малюсенькімі ільдзінкамі.

А вы памятаеце “Верасок” і малочны кактэйль тых часоў?

Над пытаннем куды ж сыходзіць дзяцінства, задумваліся многія, але адказу ніхто так і не знайшоў. Дзяцінства – гэта ўсяго толькі падарожжа, якое нікому не ўдалося здзейсніць двойчы, але ўсё ж такі мы паспрабуем сесці ў машыну часу і вярнуцца ў тыя даўнія часы.

Калі спытаць, дзе раней любілі глядзець мультфільмы, то большасць дарослых адкажа: “У “Палёце”!” А сучасныя дзяўчынкі і хлопчыкі ўжо не ведаюць пра такі кінатэатр.

Зімой 1980 года ў Гродне з’явілася яшчэ адна славутасць: у гарадскім парку ўстанавілі паветраны лайнер Ту-124.

У канцы студзеня спісаны пасажырскі самалёт адправілі з Мінскага аэрапорта ў Гродна. Увечары калона машын Аўтаспецтранса ў суправаджэнні ДАІ даставіла Ту-124 у разабраным выглядзе да ўваходу ў гарадскі парк з боку вуліцы Ажэшкі. Каб калона грузавых аўтамабіляў змагла праехаць па вузкай вуліцы, прыйшлося прыбіраць слупы, а каб разгарнуць вялізны фюзеляж, у парку разабралі агароджу. Здзіўленыя разявакі, якія назіралі за гэтым дзействам збоку, выказвалі свае версіі, мабыць, самалёт аварыйна садзіўся, і ў яго нават адваліліся крылы і хвост.

31 студзеня гродзенцы даведаліся, што ў адлятаўшым сваё Ту-124 будзе дзіцячы кінатэатр, пра што напісала газета “Гродзенская праўда”.

І неўзабаве кінатэатр з назвай “Палёт” пачаў працаваць. Патрапіць туды на сеанс мультфільмаў – мара хлапчукоў і дзяўчынак 80-х і пачатку 90-х гадоў. І хоць у салоне было цесна і душна, а з апошніх радоў было не вельмі бачна экран, таму што ў самалёце не было ўхілу, наведванне гэтага незвычайнага месца запаміналася надоўга. Самалёт-кінатэатр дарыў адчуванне палёту нават тым, хто ніколі ў сваім жыцці не лятаў. Многія дзеткі былі ўпэўнены ў тым, што падчас сеансу самалёт сапраўды ўзлятае, а некаторыя нават баяліся, што паляцяць у іншы горад.

У “Палёце” паказвалі не толькі дзіцячыя мультфільмы. Паказ першага савецкага фільма “Экіпаж” быў арганізаваны менавіта ў ім.

Серабрысты кінатэатр-лайнер так арганічна ўпісаўся ў гарадскі ландшафт, што ўжо цяжка было ўявіць парк без яго.

Але час няўмольны, самалёту патрабаваўся рамонт, і ў пачатку 90-х кінатэатр спыніў сваё існаванне. Самалёт у парку прастаяў яшчэ некаторы час, а потым яго перавезлі ў Іўе і ўстанавілі на пляцоўцы каля возера, дзе планавалася зрабіць зону адпачынку, але праект так і не быў рэалізаваны. Самалёт быў разабраны.

Цяпер у нашым парку на месцы, дзе стаяў самалёт, адраджаюць батанічны сад, засаджваючы гэту тэрыторыю рэдкімі экзатычнымі раслінамі, якія раслі ў парку ў часы Жылібера.